Identitet
FALSIFIKOVALI PREZIME: Od Srbina Brajevića do Crnogorca Brajovića!
Već 17 godina, povodom Dana državnosti Grčke, predstavnici grada Podgorice i grčke ambasade, odaju počast Vasu Brajoviću „porijeklom iz Bjelopavlića“, kod spomenika koji su mu podigli 2003. godine, vjerujući da je to jedan od najvećih junaka grčkog oslobodilačkog rata protiv Turaka (1821-1828).
A fakat je da nijedan Brajović niti Bjelopavlić nije bio učesnik tog rata, već je riječ o Vasu Brajeviću, Srbinu iz Boke, starosjediocu Mojdeža.
Brojni su istorijski izvori koji ubedljivo govore da je riječ o Vasu Brajeviću iz Boke, a ovom prilikom ću navesti tri.
Učitelj Tomo Krstov Popović, jedan od najvrednijih hercegnovskih istoričara s kraja 19 vijeka, zapisao je: „S hvalom i blagodarnošću spomenuću ti, Srbine, i Vasa Brajevića, Mojdežanina, koji je u velikom ustanku grčkom, prvom polovicom ovoga vijeka, čudo od junaštva pokazao, te dosta i doprinio da je ondar dijelu onoga naroda svanuo zračak slobode…“ (Str. 195-204. Zadar 1883.)
Tu je Vaso prezimenom BrajEvić, a ne Brajović. Brajevići su iz Mojdeža, a Brajovići iz Bjelopavlića i međusobno nemaju rodbinske veze. U fusnoti, Popović je zabilježio da je koristio „Srpsko-dalmatinski magazin“ iz 1873. godine.
Drugi istraživač, najbolji poznavalac hercegnovskog zaleđa odakle i sam potiče, pop Savo Nakićenović, u antropološkoj studiji „Boka“, o Brajevićima je zapisao:
„Ovo su starosjedioci, od kojih se Vuko Brajević još 1726. godine spominje kao dobrostojnik. Slave Petrov-dan. Iz ovoga bratstva je bio i Vaso Brajević, koji je u velikom grčkom ustanku, kao ono arhiepsikop german kod Đurđeve crkve, zastavu slobode razvio, čudo od junaštva pokazao…“ (Str. 452, Beograd 1913.). U fusnoti, Nakićenović se, vezano za Vasa Brajevića, pozvao na Katastnik Mojdeža.
Profesor Predrag Kovačević u „Istoriji bokeljskog primorja“, pored ostalog je zapisao: „Svakako, najpoznatiji je bio Vaso Brajević iz Mojdeža…“ (Str. 142, Kotor 1967.). Kovačević se pozvao na Lazara Tomanovića i na uspomene kapetana Mata Mrše, takođe učesnika u grčkom ratu za oslobođenje.
Komandant Vasos, kako su Grci zvali Vasa Brajevića, u toku rata se oženio lijepom Peloponežankom i dobio dva sina. On nije želio da napušta Grčku, tim prije što su njegove zasluge priznate.
Prvi grčki guverner, Joanis Kapodistrijas, porijeklom iz Istre, diplomata u službi carske Rusije, zadržao je komandata Vasosa na visokom položaju u vojnoj službi. Nakon guvernerove pogibije u atentatu, kralj Oton je Vasosa postavio za svog ađutanta. Uz to ga je okitio odlikovanjima, za svaki podvig posebno, jer je za te podvige doznao prije nego što je stigao u Grčku.
Vasovi sinovi su dobili pravo besplatnog školovanja u najboljim grčkim školama, uz usavršavanje u inostranstvu. Dični i po liku, i po stasu, i po mudrostima, postali su generali grčke vojske. Komandant Vasos je dobio mjesto i u istoriografiji Grčke i u priručnicima o gerilskom ratovanju.
„Nevjerne Tome“ mogu na internetu pronaći naučni rad prof. dr Dragane Radojičić, iz Etnografskog instituta Srpske akademija nauka i umjetnosti, istina na engleskom jeziku; BOKA KOTORSKA: A HOMELAND OF VASA BRAJEVIC AND THE FIGHTERS FOR THE INDEPENDENT GREECE.