Dokaz da je “Severna Makedonija” srpska država!

Spisak nekih od srpskih kosturnica, memorijala i grobalja na prostoru Severne Makedonije u periodu od 1912. do 1918.

• Spomen-kosturnica na Zebrnjaku, Mlado Nagoričane, Kumanovo. Vidite ostatke na slici. Najveći srpski spomenik sa kosturnicom u kojoj počivaju srpski vojnici stradali u legendarnoj Kumanovskoj bici 1912. godine u Prvom balkanskom ratu protiv Turske. Ovaj jedinstveni i neverovatno lep spomenik sa svetionikom koji je obasjavao skoro celu Vardarsku i Vranjansku dolinu delo je čuvenog arhitekte Momira Korunovića i sagrađen je 1937. godine. Obelisk su minirali bugarski okupatori u maju 1942. godine. Danas postoje samo njegovi ostaci, a mekedonski komunisti su se veoma loše ophodili prema ovom mestu. Republika Srbija i dan danas ne obnavlja jedan od svojih najznačajnijih spomenika koji obeležava ključnu epizodu u procesu izbacivanja Turaka sa Balkana i oslobađanja srpskog juga.
• Gradsko groblje Kumanovo. Na tom mestu je sahranjen nepoznat, ali veoma veliki broj stradalih srpskih ratnika iz balkanskih i Prvog svetskog rata. Tu se nalaze se i masovne grobnice umrlih ratnika obolelih od tifusa tokom 1912. godine. Na osnovu svedočenja meštana, tu je, zajedno sa umrlim lokalnim stanovništvom, sahranjeno oko 40.000 ljudi. Na groblju je samo jedna oborena nadgrobna ploča, dok je nekoliko nadgorbnih spomenika preneto u dvorište istorijskog muzeja u Kumanovu. Groblje palim kumanovskim herojima iz 1912. godine, nalazi se i u porti crkve Svete Trojice. Nekada je groblje bilo uređeno i ograđeno. No, za vreme Drugog svetskog rata, bugarske okupatorske snage su ga porušile. Po okončanju rata, umesto obnove ili uređenja, makedonske titoističke vlasti su na groblju podigle trafostanicu. Ostali su samo delovi ograde i ulaznih stepenica, dva nadgrobna spomenika i jedan postament. Groblje je potpuno zapušteno.Kapela u Kalenici, Štip. Kapela sa kosturnicom postradalih srpskih vojnika. Autor projekta je Ivan Meštrović a freskopisa Krsto Hegedušić. U kripti su sahranjeni srpski vojnici stradali u borbama na Bregalnici, Ovčem, Ježevom i Kalimatskom polju tokom Drugog balkanskog rata 1913. Spomen kapela je bila izgrađena na uzvišenju nadomak železničke stanice u Štipu, oko 3 kilometra zapadno od grada. Za vreme Drugog svetskog rata bugarski okupator je srušio memorijal da bi za vreme Titove Makedonije na toj lokaciji bila izgrađena meteorološka stanica. Danas se na tom svetom srpskom mestu nalazi samo ploča.
• Kapela sa kosturnicom, Senjak, Štip. Memorijal stradalim srpskim vojnicima u Drugom balkanskom ratu iz 1913. godine. Podignuta je 1931. godine da bi bila srušena od strane bugarskih okupatorskih trupa 1941. godine. Za vreme Titove Makedonije na toj lokaciji nikla gradska pijaca. Kosti ratnika delimično su prikupljene i „sklonjene“ na neko od grobalja u tom gradu, bez preciznih podataka o tome gde su tačno pojranjene. Na varoškom groblju u Štipu je bila podignuta spomen-kapela sa kosturnicom u kojoj su sahranjeni poginuli ratnici (njih oko 1.300), a pokraj nje bio je i veliki broj individualnih grobova ratnika. I ta kapela je srušena od strane bugarskih okupacionih snaga za vreme Drugog svetskog rata. Jedino je ostao deo gornje betonske ploče na kosturnici ispod koje su se videli posmrtni ostaci ratnika.
• Kapela-kosturnica, Donje Kalaslare, (ili ”Dolno Karaslare”), Veles. Kapela sa kosturnicom koja je podignuta između 1928. i 1930. godine po projektu arhitekte Vladimira Devića u čast vojnicima stradalim u Prvom svetskom ratu u periodu 1917-1918. Pored poginulih ratnika iz Prvog svetskog rata, u kapeli je sahranjeno i više od hiljadu umrlih vojnika iz Timočke Krajine, koji su, 1913. godine, stradali od posledice kolere, nakon Kumanovske bitke 1912. godine.
• Kapela-kosturnica, Udovo, Valandovo, na samom autoputu između Demir Kapije i Đevđelije.
  Kapela sa kosturnicom podignuta 1934. godine u spomen na 261 regruta, ubijenih na Veliki Petak 1915. godine od strane bugarskih trupa tokom Valandovskog pokolja i kosti 2.000 njihovih ratnih drugova poginulih u opštinama Đevđelija, Dojran, Strumica i Negotino. Spomen kosturnicu je projektovao čuveni arhitekta Momir Korunović.
  
• Srpsko vojničko groblje, Bitolj. Smešteno je u blizini antičkog arheološkog lokaliteta Herakleja, a graniči se sa gradskim grobljem – „Bukovo“. Na groblju se nalazi 1321 Krst ali bez imena boraca stradalim tokom Balkanskih i Prvog svetskog rata. Sahranjeni na Srpskom vojničkom groblju u Bitolju, poginuli su na jugozapadu Makedonije, mahom, neposredno pred i za vreme proboja Solunskog fronta, kojim je i odlučen i okončan Prvi svetski rat. Spomenik u obliku krsta i kosturnica se nalaze na uzvišici, na kraju groblja između parcela br. 1 i 2. Levo od spomenika nalazi se bela mermerna ploča sa urezanim tekstom: „Slava hrabro palim junacima za oslobođenje i ujedinjenje 1912–1918 godine“. Budući da na samom groblju, iz objektivnih razloga, ipak, nisu završeni svi predviđeni radovi na preuređenju, pojavio se problem preseljenja bespravno izgrađenog seoskog domaćinstva jedne albanske porodice, zbog uzurpacije prava prolaska preko groblja – stokom i mehanizacijom, čime se često skrnave i oštećuju grobne parcele srpskih ratnika. Predloženo je, takođe, bolje ograđivanje čitavog kompleksa, kako bi se groblje „zaštitilo“ i od „uticaja“ zoološkog vrta koji je jednim delom „naslonjen“ na kompleks.
  
• Crkva Svetih Apostola Petra i Pavla, Bitolj. Na crkvenom groblju sahranjeni su francuski i srpski vojnici stradali tokom Prvog svetskog rata, pospbno prilikom oslobađanja prvog srpskog grada Bitolja u novembru 1916.
• Srpsko vojničko groblje u Dobroveni, opština Novaci. Sahranjeni srpski vojnici stradali u Prvom svetskom ratu.
• Srpsko vojničko groblje u Baču, opština Novaci. Sahranjeni srpski vojnici stradali u Prvom svetskom ratu. Potpuno je zapušteno, na nadgrobnim spomenicima su vidljiva oštećenja. Na mnogima se više ne vide natpisi, a mnogi su potpuno izvaljeni i oboreni na zemlju, zarasli u korov i trnje.
• Zgrada Vrhovne komande Srpske vojske u selu Bač, opština Novaci. Nakon borbi na Kajmakčalanu od 12. septembara do 30. septembar 1916. godine i oslobođenja prve stope srpske zemlje, sedište Vrhovne komande Srpske vojske prebačeno je iz Grčke na ovo mesto iz kog su Vrhovni komandant regent Aleksandar i vojvoda Živojin Mišić taktički osmišljavali borbene akcije i proboj Solunskog fronta. Čitave dve godine se tu nalazio đeneralštab Srpske vojske. Zgrada je bila skromnih dimenzija. Objekat se nalazio sa leve strane puta koji prolazi kroz selo prema planinskim masivima Nidže. Nadomak zgrade nekadašnje komande nalazile su se škola i crkva. Od nekadašnje zgrade Vrhovne komande, ostalo je vrlo malo. Objekat je praktično potpuno ruiniran, bez krova, samo sa ostacima urušenih zidova, bez vrata i prozora. Čitav objekat je zarastao u veliki korov, trnje i rastinje.
• Srpsko vojničko groblje u Skočiviru, opština Novaci. Nalazi se na oko 40-tak kilometara od Bitolja, na putu prema Kajmakčalanu. Na ovom zapuštenom i loše održavanom lokalitetu, sahranjeni su srpski vojnici stradali u Prvom svetskom ratu. Grobni kompleks je ograđen betonskom ogradom sa stubovima povezanih metalnom konstrukcijom. Ograda je, međutim, na više mesta znatno oštećena. Na žalost i ovo groblje je, praktično, zaraslo u korov, šiblje i trnje, a deo nadgrobnih ploča je „neko“ odvalio, neke od njih čak i odneo.