Cijene rastu, dok proizvodi “mršaju”

Na primjeru, možete to zamisliti kao da kupujete neki proizvod koji ste ranije redovno kupovali, ali primijetite da je količina tog proizvoda u pakovanju sada manja nego prije, dok je cijena ostala ista ili čak porasla

Brojni građani u poslednje vrijeme susreću se sa fenomenom da je sve više proizvoda koje redovno kupuju, poskupjelo, ali da je pakovanje znatno manje. U ekonomskoj nauci ta situacija naziva se šrinkflacija, odnosno taj pojam se koristi za opisivanje situacije kada proizvođači smanjuju količinu proizvoda u pakovanju, a istovremeno zadržavaju ili povećavaju cijenu tog proizvoda. Ovaj termin se sastoji iz kombinacije engleskih izraza shrinking u slobodnom prevodu znači smanjenje i inflation, odnosno inflacija.

Na primjeru, možete to zamisliti kao da kupujete neki proizvod koji ste ranije redovno kupovali, ali primijetite da je količina tog proizvoda u pakovanju sada manja nego prije, dok je cijena ostala ista ili čak porasla. To znači da, iako na prvi pogled cijena možda nije promijenjena, zapravo plaćate više za manje proizvoda nego ranije.

Fenomen prisutan i u restoranima

Da šrinkflacija nije zaobišla ni uslužne djelatnosti građani su saglasni i kada je u pitanju izlazak u restorane. Sve češće se na društvenim mrežama, ali i u recenzijama restorana mogu pronaći komentari da su porcije jela, značajno manje, kao i da se pogoršao kvalitet. Takođe, kao jedna od nuspojava šrinkflacije je i česta pojava proizvoda na akciji, koji se prodaju u većem pakovanju, po istoj cijeni. Najbolji primjeri toga su recimo česte akcije kesica pudinga, šlaga, šećera u prahu i sličnih začina…

Ovo se često dešava kao način da kompanije održe svoje profite ili amortizuju rastuće troškove proizvodnje, a istovremeno se trude da ne pretjeraju u podizanju cijene i time odbiju potrošače. Ipak, ono što bi građani morali da znaju jeste to da smanjenje gramaže pojedinih proizvoda kako bi cijena ostala ista nije protivzakonito, jer propisi nalažu da je obavezno samo da je gramaža istaknuta jasno na proizvodu i tačna.

Građanima je važno da razumiju ovaj pojam kako bi mogli da donesu informisane odluke pri kupovini i budu svjesni promjena u vrijednosti proizvoda koje kupuju.

Jedan od najpoznatijih primjera šrinkflacije jeste potez švajcarskog proizvođača čokolada, odnosno popularne “Tablerone”. Naime, proizvođač je 2016. godine predstavio proizvod koji je izgledao malo drugačije, tačnije više nije ličio na Alpe, a praznine među trouglovima su se raširile. Tadašnji primjer ipak ne karakteriše rast cijene, što nije rijetkost za pojam šrinkflacije, ali se smanjila neto težina pakovanja, sa 170 na 150 grama. Takođe u poslednje vrijeme građani su primijetili i rast cijena, ali i smanjenje količine kod jogurta, sokova, koji se sada sve češće mogu naći u pakovanjima od 1,5 litara, umjesto nekadašnja dva litra (mada i dalje ima proizvoda u toj gramaži, samo su znatno skuplji), ali i kod popularnih namaza poput pavlake, koja se sada osim one od kilogram, može naći i u pakovanjima od 800 ili 900 grama.

Šrinkflacija je uglavnom nusproizvod inflacije, pa građani svakodnevno primjećuju rast cijena. Podsjećamo, građani uveliko primjećuju sve veći rast cijena i uticaj inflacije na sopstvene budžete, a prema podacima Agencije za kvalitet hrane Ujedinjenih nacija (UNFAO) u julu su na međunarodnim tržištima cijene pale za čak 11 odsto u odnosu na prethodnu godinu. Ipak, za razliku od svijeta, u Crnoj Gori su u istom periodu cijene porasle za 10,2 odsto, što je dovelo da cijena potrošačke korpe sa najosnovnijim proizvodima kod nas, računajući zarade i standard bude značajno skuplja nego u nekim razvijenijim državama poput Njemačke, Slovenije, Španije i obližnje Hrvatske.